شهرک تاریخی ماسوله در 65 سال گذشته در معرض سیلهای مخرب بوده و از این بابت خسارتهای زیادی را نیز متحمل شده است که یکی از این سیلها در شب گذشته و در پی بروز بارندگی در این شهرک رخ داد.

سیل در این شهر در موارد متعددی رخ داده است و هر بار خساراتی را به بار آورده است به نحوی که سیل سالِ ۱۳۱۳ در ماسوله موجب مرگ چهار نفر شد. سیل سال ۱۳۶۹ منجر به خراب شدن ساختمانهای زیادی شد و در سیل سال ۱۳۷۲ نیز علاوه بر ویرانی ابنیه و تأسیسات، ۳۲ دستگاه وسیله‌ نقلیه نیز آسیب دید. سیل سال ۱۳۷۷ فاجعه‌ بزرگی را در ابعاد انسانی و اقتصادی خود به ‌بار آورد و در آن سال ۳۰ نفر جان باختند و ۲۰ نفر مفقود شدند و پنج میلیارد ریال خسارت مالی وارد شد.

همچنین بارانهای سیل آسا و طغیان رودخانه ها شب گذشته نیز باعث وقوع سیل در شهرک تاریخی ماسوله شد و خسارتهای زیادی به خودروهای پارک شده در مسیر سیل وارد کرد.

شهردار ماسوله در این ارتباط گفت: حجم زیاد رسوبات ناشی از سیل در توقفگاه مرکزی ماسوله باعث شده تا آمار دقیقی از مدفون شدن خودروها در زیر گل و لای در دست نباشد.

یحیی یوسف پور افزود: هنوز از کشته و مجروح شدن کسی در این حادثه گزارشی دریافت نشده و ۱۶ گروه امداد و نجات هلال احمر استان گیلان به شهرک ماسوله اعزام تا به سیل زدگان امدادرسانی کنند.

شهرک تاریخی ماسوله در حال حاضر با خطرات طبیعی نظیر ریزش سنگ، سیل، رانش، زلزله، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی مواجه است.
هر ساله به دنبال بارشهای فصلی در این منطقه میزان آب در حوزه های آبخیز کوه های اطراف به میزان قابل توجهی افزایش یافته و سبب به جریان افتادن رسوبهای حوزه های آبخیز به سمت پائین می‌ شود.

جمع ‌شدن آب بیش از حد معمول در حوزه های آبریز بالادست این منطقه از بحرانهای جدی در ماسوله است که باید به عنوان یک هشدار جدی مورد توجه قرار گیرد زیرا مقدار بسیار زیادی از آبرفتها و رسوبات لغزشی را به این منطقه آورده و همین امر سبب شده تا حجم آب در کنار رسوبات، نیروی عظیمی را ایجاد کنند که احتمال خطر برای شهر بسیار زیاد است.

حوزه آبریز " میل لرزان" شهر تاریخی ماسوله را با خطر جدی روبرو کرده است

حوزه آبریز "میل لرزان" یکی دیگر از تهدیدهایی است که این شهر تاریخی را با خطر جدی مواجه کرده است که آخرین بار در سال 84 با فعالیت یکی از زیرحوزه های آن به نام "خلیل دشت" سبب کشته شدن 40 تن در ماسوله شد.

بر اساس مطالعات کنونی این زیرحوزه همچنان خطر جدی برای این شهر دارد و هر لحظه احتمال می رود که این حوزه آبریز به دلیل شیب تند، ماسوله را از رسوبات چند ساله بپوشاند.

علاوه بر این شهر ماسوله تاکنون چندین بار با معضل لغزشهای آواری روبرو بوده که خسارتهایی هم به شهر وارد شده است. چند سال پیش، بعد از وقوع سیل، سنگ کوههای اطراف به سمت شهر سرازیر و باعث تخریب بسیاری در این منطقه شد. اکنون نیز در صورت بارشهای مداوم در این منطقه احتمال تکرار حادثه آن سال با اثرات مخرب بیشتر وجود دارد.

به هرحال مطابق آمار در میان بلایای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات ر ا به جوامع بشری وارد آورده اند و همینطور در اغلب سالهای گذشته حدود 70 درصد اعتبارات سالانه کشور در طرح کاهش اثرات بلایای طبیعی و ستاد حوادث غیرمترقبه صرف جبران خساران ناشی از سیل شده است.

باید توجه داشت بدلیل بهبود روشهای ساخت و ساز و رعایت ضوابط و مقررات، ایمنی سازه ها و تأسیسات در مقابل خطراتی چون زلزله افزایش می یابد ولی متأسفانه روند طبیعی توسعه در کشورهای نظیر ایران باعث تخریب محیط زیست و منابع طبیعی شده و خسارات سیل مرتب افزایش می یابد.

متأسفانه موضوع سیل و مدیریت و کاهش خسارات آن در کشور مورد توجه جدی قرار نگرفته و فقط زمانی که سیلاب مخربی جاری می شود و فاجعه ای بوجود می آید، توجه مسئولان و متخصصان به آن جلب می شود.

اگرچه بررسی طرحهای مهار سیلاب که به صورت محدود و پراکنده در سطح کشور مطالعه و اجرا شده اند، نشان می دهد یک راه حل مشخص و مطمئن برای کلیه مناطق سیل گیر وجود ندارد اما بدیهی است پدیده سیل به رغم همه پیچیدگی هایش قابل بررسی و مطالعه بوده و می توان در جهت مهار و کاهش خسارات آن و حتی بهره برداری اقتصادی از سیل راه حلهای مناسبی جستجو کرد.

در یک طبقه بندی کلی می توان سیلابهای رخ داده در کشور را در دسته های سیل ناگهانی، سیل رودخانه ای، سیل دریایی، سیل ناشی از ذوب برف و... تقسیم بندی کرد.

سیل ناگهانی در کمین ماسوله

در میان وقوع انواع سیل در کشور متاسفانه سیلهای ناگهانی در کمین ماسوله است و وقوع این نوع سیلابها معمولاً در فصل بهار و تابستان ناشی از عکس العمل سریع هیدرولیکی حوزه نسبت به بارش شدید است و به دلیل ماهیت غافلگیرکننده، این نوع سیلاب منجر به بروز خسارات و ضایعات قابل توجهی می شود.

یک کارشناس ارشد مسائل آب و خاک در این باره گفت: هرچند تلفات ناشی از وقوع سیل در سطح جهان هر روز رو به افزایش است و علت این امر را می توان تا حد زیادی مربوط به فعالیتهای انسانی و عوامل ژئوفیزیکی دانست اما برخی روندها وجود دارند که باعث افزایش بیشتر زیان حاصله از سیلهای ناگهانی می شوند.

محسن دعاگو افزود: سیلهای ناگهانی مقوله ای است که باید آن را جدا از سیلهای رودخانه ای مورد نظر قرار داد زیرا این سیلها اغلب سریع اتفاق افتاده و همراه با زمین لغزه و جریانهای گل و لای هستند.

وی عنوان کرد: استفاده از مدلهای با مقیاس کلان در پیش بینی سیلهای ناگهانی ناموفق بوده اند زیرا این مدلها جهانی عمل می کنند ولی سیلهای ناگهانی در مقیاس بسیار کوچک رخ می دهند.

کارشناس مسائل آب و خاک ادامه داد: سیلهای ناگهانی بیشتر بستگی به دامنه فعالیت انسان دارند و برای مقابله با آنها باید فعالیتهای خود را با آن سازگار کرد و بر دانش خود جهت پیش آگاهی افزود.

اجرای طرح پژوهشی "پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی" در حوزه آبریز ماسوله ضروری است

به هرحال اجرای طرح پژوهشی "پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی" در حوزه آبریز ماسوله امری ضروری است زیرا این شهرک تاریخی از مناطق پر اهمیت کشور وجهان است و متاسفانه در 65 ساله گذشته شاهد وقوع تعداد زیادی سیل ناگهانی بوده و منجر به تلفات جانی و مالی شدید بوده است.

فرماندار شهرستان فومن نیز بر لزوم مدیریت مهار سیل در ماسوله تاکید کرد و گفت: حفظ و نگهداری این شهرک تاریخی در وضعیت کنونی و آینده از اهمیت بالایی برخوردار است.

محمد فلاح شجاعی با اعلام اینکه ماسوله نیازمند توجهی ویژه است، افزود: این شهرک تاریخی جهان و ایران نیازمند توجهی ویژه است و مسئولان باید اقدامات اساسی در این زمینه انجام دهند.

وی اظهار داشت: هرچند در سالهای اخیر اقدامات خوبی در جهت توسعه عمرانی و گردشگری در منطقه صورت گرفته اما این اقدامات کافی نیست و باید بیشتر در این زمینه تلاش شود.

فرماندار فومن بیان داشت: ابینه سازی، تعریض و کف سازی معابر، تعریض پل پارک ماسوله، منبع ذخیره آب، ایجاد ایستگاه هواشناسی، نصب سیستم هشداردهنده سیل و... از جمله اقدامات مهم در این شهرک تاریخی بوده است.

وی در ادامه تامین و انتقال آب و احیای بناهای تاریخی، مقاوم سازی ابنیه، اختصاص وام ارزان قیمت و تامین انرژی ارزان قیمت برای ساکنان این شهرک تاریخی جهان را از مصوبات سفر هیئت دولت به گیلان اعلام کرد.

فلاح شجاعی نبود پارکینگ را یکی از مشکلات اولویت دار شهرک تاریخی ماسوله دانست و افزود: شهرداری و بخش خصوصی برای ساخت پارکینگ در پنج طبقه جانمایی صورت گرفته است.

وی همچنین با بیان اینکه در این شهرک واحد درمانی و بهداشتی مجهز فعال است، یادآور شد: اوژانس پزشکی با آمبولانس و کادر پزشکی نیز در ماسوله راه اندازی شده است.

فرماندار فومن بیکاری را یکی از معضلات مهم ماسوله دانست و ادامه داد: با توانمندسازی ساکنان منطقه در بخش گردشگری این مشکل تاحدودی حل خواهد شد.

وی همچنین با اعلام اینکه توسعه بازار سنتی رونق خاصی در این شهرک تاریخی دارد، گفت: با آموزش و ارائه تسهیلات زودبازده در حوزه صنایع دستی می توان مردمان این سامان را توانمند کرد تا با ارائه طرحهای نو در حیطه گردشگری فعالیت داشته باشند.

ماسوله برای ادامه حیات نیازمند حمایت است

به هر حال ماسوله امروز به دلیل اقدامات اشتباهی که علیه طبیعت آن انجام شده بیش از پیش در معرض خطر قرار گرفته و برای ادامه حیات خود نیازمند حمایت است. فعالیتهای توسعه‌ شهری در موقعیتی تاریخی همچون ماسوله نباید در تعارض با ضوابط میراث فرهنگی باشد و ساخت و سازها باید بر اساس شرایط طبیعی و با در نظر گرفتن سازگاری با طبیعت صورت گیرد.

شهرک ماسوله در حدود 60 کیلومتری مرکز استان گیلان (رشت) و در 30 کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن در ناحیه ای کوهستانی و جنگلی با ارتفاع هزار و 50 متر از سطح دریاهای آزاد در دامنه ای صخره ای با معماری منحصر به فرد در ایران و حتی در جهان قرار گرفته است.

این شهرک از نظر هماهنگی معماری با محیط طبیعی و جغرافیایی خود بی نظیر بوده و طی شماره 1090 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و در حال حاضر با خطرات طبیعی نظیر ریزش سنگ، سیل، رانش، زلزله، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی مواجه است که احتمال خطر را در این ناحیه به حداکثر می رساند.